https://www.trustedcpmrevenue.com/Mahalagang kaalaman ang pag-alam sa kalikasan ng mga babasahin at dapat na maunawaan na sa paglinang ng isang sulatin ay may iba’t ibang teknik upang ito’y mapapalawak at matamo ang layunin nito. ISa bahaging ito ay mapag-aralan ang uri at katangian ng isang tekstong ekspositori sa pamamagitan sa kilala sa mga hulwaran nito sa pamamagitan ng mga halimbawang inilalahad. Ang terminolohiyang teksto ay kumakatawan sa alinmang babasahin. Ito ay kumakatawan sa mga konseptong inilalahad ng manunulat, wikang ginagamit, at ang estilo ng manunulat sa paglinang ng teksto.
Ang ekspositori ay ang isang uring panulat na karaniwang ginagamit hindi lamang sa mga propesyonal na pagsulat.. At gawaing pagbasa, ang bawat organisasyon ng teksto ay nakatutulong sa pag-unawa. Sa pagbabasa ng ekspositori teksto dapat maunawaan na ito ay naglalayuning magpapabatid o magpapaliwanag tungkol sa isang paksa: kaisipan, kalagayan o pangyayari, isyu at iba pa, gamit ang mga pananalitang naaangkop nito. Maisasagawa ito sa pamamagitan ng iba’t ibang paraang pagpapahayag: paglalahad, pagsasalaysay, paglalarawan at pangangatuwiran. Maingat itong gawain at kailangan ng paghahanda o pagpaplano upang inilalahad ang mga malalawak na kaisipan at matamo ang kalinawan sa layuning magpapaliwanag.
May iba’t ibang uri ang ekspositori na palagiang maibibigay ng mga guro sa kanilang mga estudyante bilang pagsukat sa mga kaalamang natutunan.
Ang pagbibigay panuto at direksyon, pagbuo ng buod o lagom, pagsulat ng ulat ay mga panulat sa anyong ekspositori. Ang sulating pananaliksik ay kabilang din sa ekspositori. At dahil kabilang ang mga gawain iyon ng mga estudyante, isang mahalagang kasanayan ang matutong sumulat ng ekspositori upang makasulat ng isang kaaya-ayang awtput sa pag-aaral.
Anyo ng Tekstong Ekspositori
Ang tekstong ekspositori ay panulat na naglalayuning magpapabatid at mapapaliwanag tungkol sa alinmang paksa, nauuri ito sa transaksyunal na layuning pagsulat, na ang ibig sabihin ay pinapahalagan ang pagbibigay impormasyon. Ito ay masaklaw na panulat na sumusukat sa kakayahan ng manunulat. Ang pagsulat ng anumang ekspositori bilang gawain ng mga estudyante ay isang uring paglinang sa kakayahan dahil may mga tiyak itong mga katangiang dapat sundin at matamo. May “Pitong (7) anyo ang tekstong ekspositori ayon kay Montgromery at Moreau(2003) sa Alejo et.al (2008:107) na napapakilala kung anong angkop na mga paksa ang masusulat sa mga tinutukoy na anyong ekspositori. Ito rin ay nagpapabatid kung anong mayrong hulwaran ang bawat anyo.
1. PAGLALARAWAN/ PAGBIBIGAY DEPINISYON. Mga paksa may kinalaman sa mga tinipong katibayan. Paggamit ng pang-uri at pang-abay. Maaring ilarawan ang epekto ng anumang bagay gaya ng epekto ng COVID19 Virus sa mga may sakit na diabitis. Paglalarawan kung paano manghugas ng kamay para iwas virus.
Sa anumang paksang tatalakayin palaging mauuna ang pagbibigay depinisyon. Ang pagbibigay depinisyon ay pinakauna upang matuturing ang isang salita o kaisipan upang mabigyang kaalaman o impormasyon ang mambabasa. Ito ay pagbibigay-kahulugan sa salita, kaisipan o paksa na mula sa diksyonaryo at ayon sa mga pantas na maaring matatagpuan sa ensayklopedia, aklat, tesis at iba pa. May dalawang uring depinisyon: maanyong depinisyon (intensive) at pasanaysay (extensive) na depinisyon. Ang maanyong depinisyon ay tumutukoy sa isang makatwirang pagpapahayag ng mga salita na nagbibigay ng malaking kaalaman na masasangguni sa diksyonaryo at ensayklopidya, at ito ay may tatlong bahagi:(a) katawagan, (b) klase o uri , at (c ) mga tampok o kinaiibang katangian. At, samantala, ang depinisyong pasanaysay naman ay isang uring depinisyon na nagbibigay ng karagdagag pagpapaliwanag sa mga salita. Ito ay kawili-wili, makapangyarihan at makapagpasigla kaya higit itong basahin ng mga bumabasa. Walang limit ang haba nito basta’t nakapagpaliwanag lamang sa salitang binibigyang kahulugan (Montera & Perez, 2011: 81-82). Ginagamit dito ang mga mapipintong mga salita at kaisipan na batay sa paninindigan at paniniwala ng awtor na maaring sumasaklaw sa kahalagahan at gamit ng isang bagay o anumang eksistensyal. At, naririto ang halimbawa ng maanyong depinisyon na inilalahad ayon sa tatlong bahagi:
Salita/terminolohiya
Intelehensiya
Ang angkalahatang kakayahang pangkaisipan na ginamit sa pag-alam, paglutas ng mga suliranin, matuto at umunawa ng mga bagong bagay.
May tatlong hirarkiya ang intelehensiya ayon kay Sternberg (1985): analitikal, malikhain at praktikal.
Kultura
Kabuuang gawi at pag-iisip na natutunan, nalilikha at naibabahagi ng mga taong nakikipagsalamuha sa pangkat.
Kabilang ng kultura ang paniniwala, batas, wika, sining, teknolohiya at pampulitika at ekonomikong kalagayan, at iba pa, at dahil ito malaking ikinaiiba ng mga tao kaysa mga hayop.
Sa pagbibigay depinisyong pasanaysay malimit ginagamit ang konotasyon at denotasyon pagpapakahulugan upang lalong mapatingkad ang salita o kaisipang nais maipaliwanag o maipapabatid. Ang denotasyong kahulugan ay ang mga kaisipan matatagpuan sa diksyonaryo, at ang konotasyon naman ay ang paggamit ng mga salitang nagsasaad ng malalim na kahulugan: pa-idyoma, masining na paglalarawan, pasalungat, at paggamit ng mga magagandang katawagan o eupemismo. Ngayon, pansinin ang nasa kasunod na pahina kung paano nabubuo ang pasanaysay na depinisyon kung may mga salita bang ginagamit bilang pang denotasyon at konotasyon:
Ang Intelehensiya ng Tao
Ang katalinuhan ng mga pilosopo at mga paham na tinitingala sa mundo ng kamangmangan ay sumisimbolo ng intelehensiya ng tao. Isang bagay na ikinaiiba ng tao kaysa mga hayop. Isang sangkap at tatak kung bakit nababanghay nababakas ang iba’t ibang uri ng kalayaan. At dahil sa intelehensiya at kalayaan nagawang sakupin ng tao ang mga bagay-bagay sa daigdaig hanggang umabot sa kalawakan. Ngunit paano na lamang kung ang nasabing kalayaan ay siyang magsugyot sa intelehinsya ng tao upang ipahamak ang sangkatauhan. Paano kaya ito kung mangyari ang mga di inaasahang bagay.
Kultura
Ang kultura ay pantao . Makilala ang tao dahil sa kanyang kulturang kinabibilangan at napapangkat ang mga tao batay sa mga nakagawiang pamumuhay, paniniwala, batas, wika, at iba pa na may kinalaman sa pagiging sosyal.
Ang wika ay bahagi ng kultura at siyang nagsisilbing iwag sa patutunguhan ng isang bansa, gaya ng Pilipinas na isang bansang malaya.
Ang pagpapatupad ng mothertongue based-education sa sistema ng edukasyon ay isang kaganapang kultural.
2.PAGTATALA/ / PAG-ISA-ISA - Pag-iisa-isa ng mga halimbawa ng may kaugnayan o pagtitiyak ng isang bagay mula sa isa pang bagay. Gaya ng isa-isahin ang mga kailangan kung paano makabiyahe mula sa iyong lugar tungo sa ibang lungsod sa panahong pandemic.
Sa pag-iisa-isa o enumerasyon, karaniwang paglalahad lamang ito ng kaisipan paisa-isa ayon kung sa anumang kaisipang ang nais ipaliwanag. Sa mga estudyanteng nabalaka paano maging mahaba ang pagsulat (dahil maaaring kakapusin sa mga detalye) ito ay isang paraan upang lumalawak pa ang pagtatalakay sa isang paksa o kaisipan, at mapadali ang pag-unawa at pagkilala sa mga detalye dahil ay malayang lamang itatala ng manunulat o malayang banggitin na pahiwa-hiwalay ang mga kaisipan . Sa pag-isa-isa maari namang gawing patalata o pabilang. Ang hulwarang ito ay nararapat gamitin sa pagtatalakay sa mga paksa o kaisipang may kinalaman sa elemento, sangkap, bahagi, uri, komponent o anupang nagsasaad ng kinasasaklawan. May dalawang uri ang organisasyong ito: ang simple at komplikado. At para sa ikakaunawa, pasinin ang halimbawang nasa itaas at suriin kung ano ang pagkakaiba ng organisasyon.
3.PAGSUSUNOD-SUNOD- Pagpapahayag ng kaayusan ng mga hakbang, proseso o pamamaraan.Halimbawa nito ang pagsunod-sunod ng proseso sa anumang dapat gawin ng mga estudyante upang makapagpa-enrol.
Sa pagsulat isang pangkalahatang layunin ang matamo ang kasanayang diskorsal na may kinalaman sa kaisahan, kaugnay at diin. Sa hulwarang pagsusunod-sunod ay matamo ang kaugnayan sa mga kaisipan ng isang teksto. Mapasimpleng unawain ang mga mahahabang detalye kung may klasipikasyon at batayan gaya ng sa panahon, batay sa edad, batay sa pagkamakabuluhan o ano pa. Ibig sabihin, kung ang nais bigyang pansin sa pagsulat ay ang tungkol sa mga ugnayan mapadali ang paglinang ng sulatin gamit ang pagsunod-sunod o order, at dapat itong matutunan lalo na sa mga estudyante upang matamo ang kasiya-siyang marka sa pagsulat na anumang awtput. Ang pagsunod-sunod bilang hulwarang organisasyonng tekstong ekspositori ay may mga uri din na kung tatawagin ay ang mga sumusunod: Sekwensyal. kronolohikal, prosidyoral, at espasyal.
Sekwensyal. Uri ng pagsunod-sunod ng mga bagay, galaw, pangyayari at iba pa na may tiyak na mga ugnayan o keneksyon bawat isa na humahantong ng isang kabuuang pangyayari. Halimbawa nito ang pagkasunod-sunod ng isang insidente, pagkasunod-sunod ng mga pangyayari sa kwento at mga pangyayari sa kasaysayan.
Prosidyoral.Pagsunod-sunod na sinasaklaw ang m ga hakbangin, proseso at
pamamaraan, direksyon at panuto.
Espasyal. Pagsunod-sunod na na makapagbigay organisasyon sa kinalalagayan o kinatatayuan ng isang bagay na may kaugnayan sa bawat isa. Ang kasanayang ito ay mahalaga sa pagbibigay impormasyon tungkol sa anumang bagay.
Mga Halimbawa ng PAGSUNOD-SUNOD
Ang Unang Naninirahan sa Islang Pilipinas
Batay sa mga ebidensiyang natatagpuan ng mga antropologo ipinapalagay na ang Islang Pilipinas ay pinaninirahan ng mga Pithicanthrophos o ang tinatawag na Dawn Man sa mga taong 25,000 B.C. Sila ang ma Aeta, Agta, Balaga o Dinagat etc. Sila’y nagmumula sa Asya Minor na dumadaan sa Malay Peninsula at Borneo sa pamamagitan ng mga pulong nagsisilbing tulay. Taglay nila ang kaanyuan hindi humigit ng 5 talampakan ang taas, pango ang at ang ilong ay pango. Silay nabubuhay lamang sa pangangaso at panginisda, may kaunting saplot, at walang sistema sa pamamahala, pagsulat, panitikan, sining at agham.
Sumunod ang pangkat ng mga Indonesian sa panahong Bagong Bato na ipinapalagay na nakarating sa isla sa pamamagitan ng bangka, na may iba’t ibang pangkat: ang una’y sa mga taong 5,000-6,000 ang nakaraan at ang nga pangalawang pangkat naman ay sa mga 3,500 –4,000. Nabubuhay din sila sa pamaraang pangangaso at pangingisda at saka pangangaingin, na siyang tanda sa kanilang paninirahan. Ang mga bahay nila’y nasa kahoy o kaya sa lupa na may matatas ang haligi. Mahalaga na sa kanila ang pananamit at pagkakaroon ng tattoo sa sa kanilang kawatan. (Halaw sa aklat na History 1 nina Damayo at Cabanero, 2012).
Sa Pilipinas naoobserbahan ang katangian ng anyo ng kapaligiran gaya ng kung may ilog nandoon din ang patag. Ang pagkakaroon ng patag malapit sa ilog ay naipapalagay sa prosesong erosion kung saan ang bahagi kabundukan ay mapupudpod dahil sa anyong tubig. Sa talahanayan nasunod-sunod ang mga malalaking ilog at patag ayon sa lugar nito (Halaw sa aklat na History 1 ni Damayo & Cabañero, 2012).
Mga ilog sa Pilipinas na may kinalaman sa erosion
1. Rio Grande de Cagayan
2.Agno Grande
3.Abra River
4.Rio Grande De Pampanga
5 Rio Grande de Mindanao
6. Agusan River
Sa pagsunod-sunod ng mga ilog na ito, ang Rio Grande de Cagayan ay ang ilog na may malaking impak sa erosion at ang Agusan River ang panghuli.
Halimbawang pagsunodsunod:
Ang Paglikha ng Papel
Ang paglikha ng papel ay nakasanayan na sa loob ng 2,000 taon nakalipas. Ito ay kinapapalooban ng dalawang yugtong proseso: ang pagbibiyak ng anumang kagamitang mapagkunan ng fiber at ang paghuhulma ng bahaging fiber at ang pagpaptuyo nito.
Ang mga kagamitang kailanganin para makagawa ng papel ay gaya ng dahon, tangkay, balat ng kahoy, rags at iba pang mga kagamitang mayaman sa fiber o lanot (binigkas na laa-not sa Bisaya).
Magagawa ang papel sa pamamagitan ng mga sumusunod na hakbang:
1. Dikdikin hanggang lumambot ng sangkap gamit ang anumang mabibigat na bagay upang mahiwalay ang lanot(fiber) at ang likidong sangkap.
2. Ikula ang lanot sa mismong likido hanggang lulutang ang bawat hibla nito.
3. Ipunin ang likidong siyang nakukuha mula sa pagpigiga ng sangkap gamit ang malapad na batya—ito ay tinatawag na half stuff .
4. Gamit ang hulmahan (molding) na maging batayan kung anong anyo ng papel ang gagawin na tinatawag na wove pattern, ay ilagay ang napipinong sangkap. Ang sisidlan o hulmahan na ito ay siyang mag-disenyo sa anumang papel na magagawa
5. Ilagay ang sisidlan o hulmahan sa isang frame na gawa sa kahoy na tinatawag na deckle na siyang huhulma rin sa pinakamaliit na rim.
6. Ilunod o isubsob ang hulmahan (molding) sa half stuff na nasa batya hanggang ito ay mababalot ng isang komposisyong maninipos na film of fiber mula sa magkahalong likido. Yugyugin ito upang maging pantay ang nasabing komposisyon hahantong ito sa pagbabago ng anyo nito at magkaroon ng makinis na anyo at malapit nang matuyo.
7. Ilipat ang malapit na matuyong komposisyon sa nakalatang na makinis na seda at takpan ito ng anumang manipis at makinis na materyal tulad rin ng papel, hanggang makagawa ng patong-patong. Ito ay tinatawag na post.
8. Gamit ang hydraulic press, ang post ay handa nang mailagay sa hydraulic post at pigain ito sa presyur na 100 tons o higit pa para lalong matuyo.
9. Patuyuin ang lahat na mga hiblang nalilikha mula post sa pamamagitan ng pagsasampay nito sa isang espesyal na lugar hanggang maging ganap na papel.
Sanggunian: Incarta Premium 2009)
Halimbawang pagbibigay impormasyon tungkol sa isang modelo ng bahay (isa itong uring gawain sa isang real estate agent):
Ang model house na ito ay tinatawag na Mirasol na proyekto ng Primary Structures Cebu, City. Ito ay may kabuuang lot area na 300 sq.m. na ang 200 sq.m ang siyang naukupa sa mismong bahay at ang 100 sq.m ay ang kabuuang lawn area.
Ang naiwang 100 sq.m. ay pwedeng gawing garden at magkakaroon ng landscape sa gawing kaliwa at tapat naman pwedeng magkaroon ng ektensiyon na picnic house.
Binubuo ito ng Mirasol ng pitong (7) iba-ibang bahagi at silid: 1. entry hall, 2-living room, 3-dining room, 4. family room, 5– study room, 6-prayer room, at 7– garage. Ang entry hall ay sa bandang silangan. Sa pagpasok nito, sa gawing kanan ay ang living room na malaki pa kaysa entry hall. Paralel ng enty hall at living room ay ang kitchen at dining room. Ang kitchen ay kasunod sa entry hall, at mula sa kitchen sa bandang kanan rin ay ang malawak na dining room.
Ang prayer room ay kasunod ng living room at dining room, ang pintuan ng prayer room ay mula sa living room. Sa mula sa prayer room ay matatanaw ang bakanteng 100sq meter na pwedeng gawing garden na may land scape.
May sekretong pintuan mula sa prayer room palabas at pwede iikot mula sa bakanteng lote patungong garahe. Bukod pa rin sa sekretong pintuan sa prayer room nandoon din ang likod na pintuan tapat dining room area.
Sa gawing kanan naman ng entry hall, ay ang study room na sinundan ng family room.
Sa Modelong Mirasol na ito, kung may gusto kang babaguhin sabihin mo lamang sa field engineer incharge upang matugunan ang gustong mong disenyon ang iyong dream house.
Tandaan na ang subdivision na ito ay 200 km mula sa siyudad ng Talamban.Mula sa main road ng Talamban ay kumanan lamang sa may landmark ng san Jose Bakeshop hindi kalayuan ng entrance gate ng Cebu International School.
4. SANHI/ BUNGA -Pagpapaliwanag kung bakit nangyari ang isang bagay.
May naunang pangyayari at may sumunod na pangyayari. Halimbawa nito ang sanhi at bunga nga mental health issue ng mga na-quarantine.
Ito ay hulwarang nagpapakilala sa mga maaring bagay, aspeto, kalagayan o sitwasyon at iba pa na nagiging kadahilanan sa mga umiiral na epekto. Sa hulwarang ito inilalahad ang mga resulta na batay sa mga pagsusuri upang mapatunayan o ma-justify ang mga sanhi at ang kaugnayan nito sa mga umiiral na pangyayari bilang bunga. Naging tampok dito ang dalawang kaisipan, ang sanhi at ang bunga. Sa mga mambabasa, ang tinuturing na “bunga” ay ang bagay, kalagayan, sitwasyon at iba pa na maaring naghahatid ng positibo o negatibong epekto. Ginagamit ang hulwarang ito sa pagsulat ng isang situational analysis.
Halimbawa
MTB/MLE na Edukasyon
Ang MTB/MLE ay resulta sa napakatagal nang pag-aaral sa social conditions
sa Pilipinas at sa mga karatig bansa ng Southeast Asia tulad ng Japan, Singapore,
Thailand, Malaysia at Indonesia.
Maraming pag-aaral ang nakapagpatunay na ang MTB/MLE ay isang epektibong
paraan upang higit na matamo ang mataas na kalidad ng edukasyon. Sa tuklas na ito
ang paglinang ng bernakular o wikang panrehiyon tulad ng Cebuano, Waray at iba pa
ay isang pundasyon sa epektibo at higit na pagkakatuto ng wika sa mga bansang gaya ng sa ating bansang Pilipinas na ang pangalawang wika ay ang Filipino at Ingles.
Sa isang batang mag-aaral, mapabilis daw ang pagkakatuto sa anumang aralin kapag ginagamit ang wikang panturo ay ang bernakular na wika o wikang nakagisnan.
Batay sa pag-aaral ng mga mapintuhong pangyayari, isang bahagi ng K+12 ang MTB/MLE bilang pagpapatupad sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas. Hatid sa pagpapatupad na ito ay naging may malaking puwang na sa edukasyon ang paggamit ng mga wikang panrehiyon, at sa kalagayang ito inaasahang mangyayari pa ang iba’t ibang pag-aaral tungkol sa mga maaring ibubunga nito. Masasalamin na lalong yayabong ang iba’t ibang kulturang mayroon ang bawat rehiyon dahil sa pagtangkilik ng wika dahil ang wika ay siyang nagtataglay sa anumang kulturang mayroon. Yayaman ang wikang panrehiyon sa aspetong panitikan at lalong higit na maunawaan ang kakanyahan ng iba’t ibang wikang umiiral sa Pilipinas. Isa itong uring pagpapahalaga sa pagkakilanlan ng mga Pilipino dahil matatalos nito ang angking talino at galing ng bawat isa.
Ginagamit ang wikang bernakular mula Grade 1– hanggang Grade 4. At sa Kabisayaan, nililinang ngayon ang wikang panlahat na kumakatawan ng Cebuano upang magamit sa pagtuturo sa lahat na asignatura. Sa kasong ito, sa ngayon ay naging kinakapos pa ang mga guro sa paghahanap ng mga kagamitang panturo, ngunit dahil maabilidad naman ang mga guro, tiyak na matugunan ito sa unti-unting paraan. Isang layunin sa gawaing ito ay ang maipakilala ang sariling atin, kaya sa paggamit ng wikang Binisaya, makilala ng mga batang Bisaya kung anong mayroon ang pagka-Bisaya—isang magandang bagay upang mabigyang kamalayan ang mga batang Pilipino gaano kahalaga ang pagkatuto sa mga bagay na tungkol lamang sa ating mga lokalidad.
Ang paggamit ng Bisaya, ay isang malaking hakbangin upang mga batang Bisaya ay maging matalos rin sa paggamit ng Ingles, dahil ang Bisaya ay isang pundasyon para matutunan ang Ingles. Dahil batay sa mga isinasagawang pag-aaral, maraming batang marunong mag-Ingles ngunit hindi naman alam ang mga katumbas na katawagan nito sa Bisaya at maraming namang mga batang nagsalita ng Ingles subalit kung makipag-interaksyon sa pakikipaglaro sila ay pinagtabuyan dahil hindi sila marunong magsalita ng Bisaya.
Sa panuntunang ito—-ang pagpapatupad ng MTB/MLE, sari-saring reaksyon at puna ang natamo sa DepEd buhat sa mga indibidwal na hindi nakakabatid sa tunay na kahulugan at kadahilanan nito. Sa bawat salungat na opinyon nito ay nagtataglay pangamba na dahil sa bernakular na wikang gagamitin ay tuluyang bumaba na ang kalidad ng edukasyon ng mga Pilipino. Ang reaksyon na ito ay nagpapahiwatig lamang kung gaano naging alipin ang kanilang isipan sa mga bansang nagsasalita ng Ingles na para sa kanila ang paggamit lamang ng Ingles ay siyang tanda ng katalinuhan.
Ngunit sa panig ng DepEd at mga kinatawan nito ay isang matibay na paniniwala ang nagbubuklod nito—ang bisa ng MTB/MLE na kahit hindi pa napapatunayan subalit napatunayan na sa mga karatig bansa ng Pilipinas. Sa MTB/MLE nakasalalay ang mataas na kalidad ng edukasyon ng mga Pilipino dahil pinapairal nito ang identidad ng mga Pilipino sa pamamagitan ng iba’t ibang wikang kinikilala. Sa ganitong paraan, lalong mapreserba at kulturang Pilipino.
Wala nang makapagpatigil sa panuntunang MTB/MLE, naumpisahan na ito sa taong panuruan 2011-2012. Sa Bisayas, tuluyan nang tinatangkilik ang Cebuano at ibang baryasyon na Binisaya sa klasrum. Marami nang mga nangyayaring usapin. Ito lamang ay nagpapahiwatig na ang gawaing ito ay tuluyang binibigyang pansin dahil isa itong pagtataguyod sa kulturang Pilipino.
Paunawa: Ang MTB– ito ay isang akronim na nangangahulugang Mother Tongue Based Educaton, MLE—isa rin itong akronim na nangangahulugang Multi-Language Education, at MTB ay tinatawaga ding MLE dahil sa paggamit ng MTB, magsimula ang paggamit ng iba’t ibang wika o MLE
5.PROBLEMA AT SOLUSYON- Ang panulat na ito ay nagpakilala ng sitwasyon na ma-justify na isang problema . At, batay sa problemang nakilala ay may katapat na solusyon.
Ito ay hulwarang organisasyong kumilala o tumutukoy sa mga kalagayang nakakaapekto sa mga tao, lugar at kani-kanino. Ang mga kalagayang ito ay kailangang mapatunayang isang negatibong pangyayari at magdulot ng mga hindi kaaya-ayang sitwasyon. At, nang nailalahad ang mga suliranin, ay sa kabilang panig ay naipapakilala rin ang mga kaparaanan bilang solusyong mailalapat. Sa paglinang ng mga detalye, kailangang matukoy at mapatunayan kung ano-anong sitwasyon o kalagayang nagsasaad ng problema at matitiyak kung sino-sino ang mga apektado hanggang mailalahad ang mga kaparaanang maging solusyon. Ang action plan ay isang halimbawa sa hulwarang ito.
Halimbawa
Ang Pagtatai ng Mga Residente sa Baranggay Bunga
Ang Baranggay Bunga ay nasa isang lugar na nakabase sa malalaking ilog kung saan halos lahat na naninirahan doon ay sa ilog maliligo, maglalaba, mag-igib ng tubig gamit pang-araw-araw, at pati inumin mula sa mga balon sa gilid ng ilog.
Sa panahong maulan at bumaha, palaging paulit-ulit na nararanasan ng karamihan lalong-lalo na sa mga bata ang pagtatai. Kaya nakatawag pansin ito sa isang uring pangkat hanggang isang pangkat ng mga mag-aaral ang napunta sa lugar na iyon at nagsasagawa ng pagsusuri. Sinusuri nila ang tubig sa mismong ilog at pati na ang mga tubig sa balon sa pinagkukunan ng kanilang inumin at ito ay positibo sa Escherichia coli bacteria na nagdudulot ng pagtatai o diarrhea. Ganun din, natuklasan na ang karamihan ng mag residente doon ay magtapon lamang ng kanilang mga dumi sa ilog. At ang mga residenteng nagtatai ay kumukuha ng tubig mula sa balon sa gilid ng ilog. Sa pangyayaring ito, natuklasan ng pangkat ng mga mag-aaral na may kinalaman ang tubig na kanilang iniinom sa kalagayang pagtatai . .
Bilang pagtulong, ang pangkat ng mga estudyante ay sumangguni sa baranggay kapitan, at idinulog at ang opisyal nila ay dumulog sa DILG ang kanilang natuklasan sabay ang project plan na magpapatayo ng water pump malayo sa ilog. Nang pinahintulutan, nagtutulong-tulong ang opisyales ng baranggay sa pagpatayo ng mga water pump upang mapagkunan ng tubig na inumin. Kaya, pagkalipas ng isang buwan, bumaba ang bilang sa mga residenteng nagtatai hanggang nakompleto ang proyekto, at malaki ang kompyansa na ang mga residente na hindi na sila makakaranas ng pagtatai uli dulot sa kontaminadong tubig.
6. PANGHIHIKAYAT- Ito ay panulat na naglalyong matulungan ang iba na makita ang iyong pananaw at sang-ayunan ito. Sa panulat na ito ay maaring maglahad ng mga katibayan, katotohanan at mga ideya. Gamitan ng teorya ng pag-iisip upang maunawaan kung anon a ang nalalaman at naiisip ng iba.
Halimbawa
Doblehin ang Kantidad ng Iyong Sahod
Sa panahong pandemic hindi puwedeng ipagwalang bahala ang ating kabuhayan. Marami sa atin ang nawalan ng trabaho dahil lockdown. Kung ikaw ay isa sa mga nawalan ng pagkakakitaan ay huwag magpahuli! Bawat pagbabago ay oportunidad.Kumita habang nasa bahay ka. Sumali sa team COVID COUNTER ACT WARRIOR.Walang networking, basta alam mo lang ang dropshipping. Tumawag sa telepono 07438390500 at usap tayo. Iwas virus at kumita kapa, iwas pagkabagot ang pamilya mo ay ma-secure pa!
7. PAGHAHAMBING AT PAGKOKONTRAST - Pagpapakita ng pagkakatulad o pagkakaiba ng dalawa o mahigit pang sangkap o bahagi. Kagalingan at kahinaan, sang-ayon at di-sang-ayunan at sinalungat na pananaw.
Nakaugat sa paglalarawan ang hulwarang ito dahil kailangang mapalutang sa mga detalye ang tungkol sa mga katangian o angking tinatangi ng isang bagay, tao,teorya, sistema at iba pa na nais makilala o matutukoy. Sa kaisipang paghahambing at pagkokontrast, ito ay nangangahulugang ang binibigyang detalye ay hindi nakatuon sa isang kaisipan-- ngunit dalawa. Sa paglinang ng detalye, sa hulwarang ito, may mga aspetong dapat basehan kung paano magkakaiba at magkakatulad ang dalawang bagay. Sa madaling salita ang paghahambing at pagkokontrast ay tumatalakay sa pagkakaiba at pagkakatulad ng bagay, tao, teorya, sistema at iba pa ayon sa mga aspetong tinitingnan.
Ang Broadsheets at ang Tabloid
Parehong tinatangkilik ng mga mambabasa ang mga lokal na pahayagang katulad ng Cebu Daily News, Sunstar, Banat, Bandera at iba pang uri sa katuwirang ito’y sumasagot sa kanilang kapananan ayon sa kanilang kawilihan sa iba’t ibang balita at mga usapin.
Ang Cebu Daily News at Sunstar ay tinatawag na broadsheets. Naglalaman ito ng sari-saring balitang lokal at internasyonal at mga impormasyong pang-edukasyon at pantahanan at mga sari-saring libangan hinahanay at dinidisenyo batay sa pinakamahalaga tungo sa mga pangkaraniwang paksa na naglalayuning makasapat sa panlasa ng mga mambabasa.
Samantala ang Banat News, at Bandera na gumagamit ng wikang Binisaya (Cebuano) ay tinatawag na tabloid. Gaya ng broadsheets , ang tabloid ay naglalaman din ng mga balitang lokal at internasyonal at ibang mga makabuluhang impormasyon, ngunit mapupunang ang mga nababanggit ay mapupunang hindi masyadong pormal na paglalahad ng mga balita at mga lathalain sa kaparaanang maraming nailalantad na mga larawang nangangailangan ng istriktong patnubay at pati na sa mga pananalita.
Mura lamang ang halaga ng tabloid kaysa broadsheets kaya tinatangkilik sa madla. Ngunit matugunan naman sa broadsheet ang lahat na impormasyon na gustong malalaman. Kapwa pananagutan ng tabloid at broadsheet ang pagiging impormatibo , interaksyonal at personal na paggamit ng wika –ayon sa pinakalayunin ng pamamahayag ngunit mas pormal ang broadsheets kaysa sa tabloid.
Tandaan na ang hulwarang organisayon na ito ay maaring makikita sa isang buong ulat ng pananliksik. Ang paggamit ng iba't ibang uring hulwarang organisayon sa pagsulat ng teksto ay makapagpalinaw sa anumang konsepto ng isang paksa at mga detalye nito.